آشنایی با آجر لفتون
لفتون، روستایی از توابع بخش مرکزی شهرستان اصفهان است. این نوع آجر برای نخستین باردر روستای لفتون تولید شد و نام آن از زادگاهش گرفته شده است اما امروزه در شهرهای مختلف استان اصفهان و استانهایی مثل یزد تولید میشود. آجری است که از خاک رس یا شیل تهیه می شود و دارای ده سوراخ می باشد ، این نوع آجر در سایز قالب بزرگ و قالب کوچک تولید و عرضه می شود که دارای رنگ های زرد ، گلبهی و قرمز با کیفیت های متفاوت است.این آجرمحصولی است تولید شده از خاک رس، که در کوره پخته میشود و به این شکل در میآید. بهترین خاک رس مخصوص آجر پزی در استان اصفهان وجود دارد. خاک رس منطقه اصفهان هیچ ناخالصی ندارد و بسیار مناسب آجر میباشد. آجر لفتون تنوع زیادی دارد اما پرمصرف ترین نوع آن، آجر 10 گل میباشد. این آجر مخصوص دیوار کشی است. از این محصول بیشتر برای دیوارهایی که وزنی روی آن قرار دارد و یا باید فشاری را تحمل کند استفاده میکنند. این آجر را به صورت پازلی روی هم میچینند تا نسبت به فشار و وزن تحمل پیدا کند. آجر لفتون یکی از انواع آجرهایی است که در ساختمان سازی کاربرد دارد.
این آجر در دو نوع زرد و قرمز تولید می شود و مورد استفاده ی سایز های بزرگ در دیوار چینی محوطه ها،حصارباغ ها و ویلاها، سوله ها و حیاط منازل به کار می رود. وسایز کوچک در چیدن دیوار اتاق ها، تراس ها،دوپوش حمام و دستشویی و زدن سقف به کمک تیرآهنمورد استفاده قرار می گیرد.نوع مرغوب این آجر در اتمام کار بند کشی می شود و همزمان کار نما را هم انجام می دهد.آجر لفتون دارای مدلهای مختلفی است و در صنایع مختلف استفاده میشود، از خاک رس تولید شده و در کوره پخته می شود.
بهترین خاک رس برای پخت آجر در اصفهان یافت می شود. پرمصرف ترین آجرلفتون،آجر 10 گل می باشد. این آجردارای 10 سوراخ می باشد.این سوراخ ها به منظور کاهش وزن آجر، عایق بندی و ایجاد خلاء بوجود آمده اند.آجرلفتون که در شهرهای مختلف ایران به نامهای بهمنی، زبره و ده سوراخ معروف است که سه طرف نما میباشد و کاربرد اصلی این آجر برای دیوار چینی و سقف و سوله است.از این آجر بیشتر برای دیوارهایی که باید وزنی تحمل کرده یا فشاربر آن است استفاده می کنند.این آجر معمولا به صورت پازلی چیده می شود تا تحمل آن در برابر فشار و وزن بیشتر شود. آجربه صورت دوبله یعنی دوقلو به سفارش تولید میشود.
آجر لفتون یا آجرنما لفتون یا آجر زبره یا آجرنما زبره یا آجر نما سوراخدار یا آجرسوراخدار یا آجر نما سوله سازی معروف است به صورت دوکاربرده مصرف میشود یعنی هم میتوان با آن دیوار های حایل و غیر حایل را ایجاد کرد و هم پس از مراحل ایجاد دیوارو بند کشی نیازی به ایجاد نمای مجدد نمی باشد.
آجر لفتون قالب کوچک :
آجر لفتون قالب کوچک فقط در رنگ زرد تولید می گردد و رنگهای قرمز و گلبهی را شامل نمی شود.موارد کاربرد آجر لفتون قالب کوچک :
طاق زنی
پشت کار
منهول فاضلاب
و اکثر در شهرهای جنوبی کشور از جمله اهواز و بوشهر بیشترین کاربرد را دارد.این نوع آجر در دو نوع ابعاد تولید و عرضه می گردد.
لفتون قالب کوچک5 سانتی
ابعاد 19*9*5
این نوع آجر به صورت بسته بندی و یا فله عرضه می گردد که هر بسته می تواند شامل 14 یا 16 عدد باشد.
آجر-لفتون-قالب-کوچکابعاد 19*9*5/5
لفتون قالب کوچک 5/5 سانتی
آجر لفتون قالب بزرگ :
این نوع آجر در دو نوع تولید می گردد :
درجه یک توکار که جهت طاق زنی و یا پشت کار مورد کاربرد قرار می گیرد
درجه یک نما : که مصرف بیشتری دارد و جهت نما کاری مورد استفاده قرار می گیرد
موارد کاربرد آجر لفتون قالب بزرگ
اکثرا جهت طاق زنی مورد استفاده قرار می گیرد که در تهران ، کرج و یا شمال کشور بیشتر رایج است.
استفاده جهت منهول فاضلاب
این نوع آجر در دو نوع ابعاد تولید و عرضه می گردد
ابعاد 5/21*10*5
که به صورت بسته بندی و یا فله عرضه می گردد که هر بسته می تواند شامل 14 یا 16 عدد باشد.
درجه یک توکار به دو صوت فله و بسته بندی عرضه و توزیع می گردد.
درجه یک نما اکثرا به صورت پالت بسته بندی می شود.
لفتون قالب بزرگ 5 سانتی
ابعاد 5/21*10*5/5
بسته بندی : اصولا به صورت فله ای یا بسته بندی و یا پالت شده بسته بندی می گردد که در هر بسته 12 عدد می باشد و در هر پالت در کارخانه های مختبف تعداد متغیر است و در برخی کارخانه ها پالت ها 840 عددی است و این تعداد تا 920 عدد در هر پالت می رسد. لازم به ذکر است نحوه پالت بندی نیز در کارخانه ها متفاوت است به گونه ای که در برخی از کارخانه ها آجرها قبل از اینکه روی پالت قرار بگیرند بسته بندی می شوند سپس روی پالت منتقل می شوند و در برخی از کارخانه ها آجرها به صورت فله ای رو پالت قرار می گیرد.
آجر 5/5 زرد نما اغلب به دو روش تولید می گردد :
کوره هوفمان : در این نوع خط تولید احتمال دو رنگ شدن آجر وجود دارد مثلا به صورت گلبهی تولید شود
کوره تونلی : آجر در این نوع کوره ها به صورت یک دست تولید می گردد و رنگ یکنواختی دارد مثلا زرد یا زرد خیلی روشن متمایل به سفید
اگر در حین تولید آجر حرارت را کمتر کنیم آجر تقریبا به رنگ گل بهی متمایل می شود
لفتون قالب بزرگ 5/5 سانتی
این نوع آجر لفتون که به آجر عراقی شهرت بافته است به دلیل سایز بزرگتری که دارد جهت ساخت بناهای بزرگ از جمله سوله ها بسیار مقرون به صرفه تر است بیشتر از این جهت که به دلیل ابعاد بزرگتر آن باعث تسریع ساخت و ساز می شود.
صنایع آجر اصفهان با سال ها تجربه سایتی جاع با هدف معرفی تولید کنندگان و کارخانجات در زمینه تولید انواع آجر نما از جمله آجر نما ده سوراخ، آجر نما پنج سوراخ، آجر نما قزاقی، آجر نما پلاک، آجر نما نسوز، آجر سفال و همچنین آجر نما لعابی مسجدی آماده ارائه خدمات می باشد.
انواع کورههای آجر پزی
پس از خشک شدن خشت ها را در کوره می چینند طرز چیدن آنها طوری است که بین آنها فاصله وجود دارد تا گازهای داغ و شعله بتواند از لای آنها عبور کند کوره های آجر پزی سه نوع هستند:
کوره تنوره ای هوفمان و تونلی
کوره ی هوفمان :
از نوع کوره هایی است که در آن حرارت متغیربوده و آجرها ثابت هستند. هر کوره هوفمان دارای تعدادی حجره و یا اتاق بهم پیوسته است که دور تا دور کوره قرار گرفته اند و به آنها هب(( قمیر )) گفته می شود.محصول این کوره از لحاظ کیفیت و هزینه تولید، مناسب می باشد.
کوره ی تونلی :
از نوع کوره های است با آتش ثابت،که خشت ها توسط واگن های متحرک، به داخل کوره رانده می شوند. محصول این کوره، آجرهای ممتازی هستند که بیشتر برای کارهای تزیینی و نمای ساختمان بکار می روند.
قابل ذکر است که کوره های تونلی مدرن ترین کوره های آجر پزی می باشند که در آنها سرامیک های ممتاز و صنعتی نیز می پزند.
ویژگی آجر خوب
آجر خوب باید در برخورد با آجر دیگر صدای زنگ بدهد صدای زنگ نشانه سلامت توپری و مقاومت و کمی میزان جذب آب آن است آجر خوب باید در آتش سوزی مقاومت کند و خمیری و آب نشود رنگ آجر خوب باید یکنواخت باشد و همچنین باید یکنواخت و سطح آن بدون حفره باشد سختی آجر باید به اندازه ای باشد که با ناخن خط نیفتد
آجرهای سبز مقاوم هستند و صدای زنگ میدهند و آجر نامقاوم و گل بهی صدای تاپ تاپ میدهد. آجرنباید کمتر از ۸ درصد وزنش آب به خود جذب کند؛ زیرا اگر بیشتر جذب کند پوک و شکننده خواهد شد و در صورتی که آب کمتری جذب کند ملات را خوب به خود نمیگیرد. وزن مخصوص آجر مقاوم بیشتر از نوع نا مقاوم آن است.
انواع اجر تزیینی
آجر واکوب و آبمال = (آجر صاف جهت نمای ساختمان مانند نمای گنبد قابوس) برای ساختن آجرهای صاف جهت کار در نما، خشت بیرون آمده از قالب چوبی مانند ماله واکوب میکردند وبا دست آغشته به آب رویه آن را صاف میکردند. نمونه قدیمی این شیوه را در آجرهای نمای گنبد قابوس شاهد هستیم.
آجر پیش بر = ( خشتی که هنوز خشک نشده به وسیله برنده برش میدادند ) با توجه به طرح و نقشه ی تهیه شده و در اندازههای مشخص، در محل نزدیک به کار، خشت نیمه خشک را با چاقو به شکل مورد نظر برش داده و بعد از خشک شدن کامل، به کوره میبردند. آجرهای پیش بر از نظر سطح در دو نوع ساده ونقش دار تهیه میشوند. این آجرها در دو دسته آجر وآجر سفال تهیه میشوند.
آجر مهری =(دارای نقوش برجسته یا فرورفته مانند مسجد جامع گناباد دوره سلجوقی –گنبد سلطانیه دوره ایلخانیان) نقش اندازی روی آجر چه به صورت برجسته و چه فرو رفته که در مواردی محدود، به گونه پیش بر و دست کار صورت می گرفته و در عمده آثار به کمک قالب انجام
می شده است. از قرن چهارم با آجرهای سفال نقش دار برخورد داریم. این آجرها از نظر شکل متنوع بوده و به صورتهای لوزی – بادامی – ستارهای شکل – چلیپا و… ساخته میشوند. ازمسجد جامع گناباد از دوران سلجوقی، آجرهای نقش برجسته و مشبک با نقشهای هندسی و کار گره در شکلهای مربع و مستطیل بدست آمده است.
آجر تراش =در ایران قطعههای گوناگون پاره آجر از کوچکترین اندازه تا بزرگترین اندازه که نزدیک به یک آجر کامل است؛ کاربرد فراوان داشته است. آجرتراشان در پای کار قطعههای گوناگون پاره آجر را با تیشه داری آماده میکردند ؛که قدمت آن از دوران سلجوقی بوده و در زمان صفویه به تکامل رسیده است.
آجرهای تزئینی قالبی و تراش = (مخصوص دوره قاجار می باشد .در شکل های هندسی وغیرهندسی )
این گونه آجرها که در اندازهها و شکلهای مختلف هندسی و غیر هندسی به کار رفتهاند؛ خاص دوران قاجار هستند. این آجرها در در نما و بخشهای مختلف چون پایه ستونها، سر ستونها، و… کاربرد داشتهاند. این آجرها هم به صورت نقش دار و هم به صورت بدون نقش تهیه شدهاند. در دوران قاجار این آجرها را با واکوب کردن در قالب، با شکلهای مختلف میساختند
ابساب = (گنبد سلطانیه )آجر آبساب آجری است که پس از تراش آن در آب میخیسانند و کناره آن را به وسیله ماسه بادی گاه با گل رس یا اخرا میسایند. این روش به نما جلوه میدهد ولی توان آجر را از بین میبرد. رونق این شیوه بیشتر مربوط به دوران صفویه به بعد است.
انواع آجر لفتون نیمه
آجر لفتون نیمه از خانواده آجرهای لفتون و یا آجرهای سوراخ دار می باشد، این آجر به خاطر نیمه بودن دارای 5 سوراخ می باشد.به آجر های لفتون نیمه ، آجر لفتون 5 سوراخ و یا آجر آب و خاک هم گفته می شود.
تولید آجر لفتون نیمه
در این آجر ابتدا آب و خاک را با هم مخلوط کرده و سپس به صورت گل درآورده و بعد از آن در کوره قرار داده می شوند تا پخته گردند.به همین دلیل دارای استحکام فوق العاده می باشند.
مزیت آجر لفتون نیمه نسبت به آجرنما پلاک
بسیاری از مهندسین مایل اند به جای استفاده از آجرنما پلاک در نما از آجر لفتون استفاده نمایندو دلیل آن استقامت و تفاوت تهیه آجر لفتون و آجر نما پلاک است.برای تهیه آجرنما پلاک ابتدا خاک را پودر کرده و کمی آب به آن اضافه کرده در حدی که خاک مرطوب گرددو سپس خاک را تحت فشار گذاشته و بعد از قالب گیری آن را می پزند پس در نتیجه هیچ گاه استقامت آجر های لفتون نیمه را دارا نمی باشند و بسیاری از مهندسین از آجر های لفتون نیمه برای کار در پروژه های خود استفاده می نمایند.
کاربرد آجر های لفتون نیمه
جهت کار در نما
استفاده برای مکان های که دارای عرض کم می باشند
برای ترمیم دیواری های قدیمی و یا دیوارهایی که از لفتون کامل استفاده کرده اند.
آجریکی از مصالح ساختمانی از دیرباز مورد استفاده بوده است. مصرف آجر به عنوان مصالح ساختمانی در ایران سا بقه باستانی دارد. آجر بنا به عقیده برخی از باستان شناسان به ده هزار سال پیش می رسد.در ایران بقایای کوره های سفال پزی و آجر پزی در شوش و سیلک کاشان که تاریخ آنها به هزاره چهارم پیش از میلاد می رسد پیدا شده است. همچنین نشانه هایی از تولید و مصرف آجر در هندوستان به دست آمده که حاکی از سابقه شش هزار ساله آجر در آن کشور است وازه آجر بابلی و نام خشت هایی بوده که بر روی آنها منشورها قوانین و نظایر آنها را می نوشتند گمان می رود نخستین بار از پخته شدن خاک دیواره ها و کف اجاق ها به پختن آجر پی برده اند .در حال حاضر با توجه به بالا رفتن تراکم جمعیت و ساخت بناهای چندین طبقه استفاده از آجر در اسکلت این نوع ساختمانها مقدور نیست و از اسکلتهای فلزی یا بتنی استفاده میشود؛ ولی از آجر برای نماسازی استفاده میشود و یا در قسمتی از سالن و سایر فضاها آجر را بطور نمایان بکار میبرند.
۵۰۰۰ سال است که آجر ساخته شده از خاک رس به کار میرود. گویا اول بار، آن را برای ساختن شهرهایی در بینالنهرین و دره سند در پاکستان به کار بردند. در ابتدا، برای درست کردن آجر، مردم گل رس و کاه را، با لگد کردن آنها، مخلوط میکردند. آنگاه، مخلوط آماده شده را در قالبهای مستطیلی میریختند و در آفتاب میپختند. آجری که در آفتاب پخته شده بود نمیتوانست بدون کاه خودش را نگه دارد. سرانجام، مردم بابل، آشور و مصر باستان دریافتند که با گداختن رس تنها آجرهایی به دست میآید که محکم تر و در برابر هوا مقاومتر است.در ادوار باستان در کناره رودهای دجله و فرات و پس از طغیان آنها مقدار زیادی گل و لای بر سطح زمین رسوب میکرد. این رسوبات که دارای چسبندگی خاص بودند و پس از اینکه در اثر تابش خورشید آب گل و لای آنها تبخیر میشد ترکهایی به وجود میآمد که لای خشک به صورت مکعبهای نامنظم در میآمد به صورت ملات جهت دیوارهای گل چینهای در آن روزگار مصرف میشد. در قدیم درایران هر جا سنگ کم بوده و خاک خوب هم در دسترس بوده است آجر پزی و مصرف آجر معمول شده است
انواع آجر از لحاظ رنگ
اگر از آجر در نماچینی استفاده شود، رنگ آن اهمیت پیدا میکند. برای استفاده در نماچینی، آجرهایی به رنگهای زرد کمرنگ که به آن آجر سفید میگویند و زرد پررنگ که به آن آجر بهی میگویند و همچنین آجرهایی به رنگ قرمز روشن یا قرمز سیر در بازار وجود دارند. علت رنگی بودن این آجرها مربوط به طریقه چیدن آجر در کوره و نحوه آتش دادن به آن است. کنترل سطوحی که با آتش در تماس مستقیم است نیز در رنگ آجر موثر است. از طرفی رنگ آجر مربوط به اکسید فلزاتی مانند اکسیدهای مختلف آهن است که در مواد اولیه آجر وجود دارد. برای تهیه مصالح اولیه و همچنین مراحل خشتزنی و خشتخشککنی آجرهای رنگی، دقت و هزینه بیشتری به عمل میآید. به همین دلیل این آجرها گران تر از انواع دیگر آن هستند.
آجرهای قدیمی
این نوع آجرها در قطعات بزرگ تولید میشدهاند و برخلاف تهیه به روش دستی از کیفیت مناسبی برخوردار بودهاند.
آجر نظامی
این نوع آجر به اندازه ی چهار آجر معمولی(5×50×50) بودهاند و همانطوری که از اسم آنها مشخص است، در کف سالنهای سرباز خانهها در گذشته استفاده میشده است.
آجر ختایی
با ابعاد(5×25×25) در ساختمانهای قدیمی˛ فرش˛کف حیاط و … کاربرد داشته است.
آجرتخت (چهار گوش ایرانی)
بزرگتر از آجر نظامی است که بطور عمده برای فرش کردن کف بکار برده می شود.
آجر شکری
آجر پخته که به دلیل استفاده فراوان در آب انبارها به آن آب انباری نیز میگفتند. این آجر کاملا پخته و رنگش شیر و شکری است.
انواع آجر تزئینی
آجر واکوب و آبمال
برای ساختن آجرهای صاف جهت کار در نما، خشت بیرون آمده از قالب را با ابزاری چوبی مانند ماله، واکوب می کنند سپس با دستی آغشته به آب رویه ی آن را صاف میکنند. آجر ریشه دار نوعی آجر واکوب است. نمونه قدیمی این شیوه، در آجرهای نمای گنبد قابوس دیده میشود.
آجر پیش بر
با توجه به طرح و نقشه تهیه شده و در اندازههای مشخص، در محل نزدیک به کار، خشت نیمه خشک را با سیم یا چاقو به شکل مورد نظر برش داده و بعد از خشک شدن کامل، به کوره میبردند. آجرهای پیش بر از نظر سطح در دو نوع ساده و نقش دار هستند. این آجرها در دو دسته آجر و آجر سفال تهیه میشوند.
آجر مهری
آجر مهری آجری است که روی آن نقش برجسته یا فرو رفتهای ایجاد شده است. نقش اندازی روی آجر چه به صورت برجسته و چه فرورفته عمدتاً به کمک قالب انجام میشده است. آجرهای سفال نقش دار، از قرن چهارم در آثار سیراف دیده شده است. این آجرها از نظر شکل متنوع بوده و به صورتهای لوزی، بادامی، ستارهای شکل و چلیپا ساخته میشوند. از مسجد جامع گناباد در دوران سلجوقی، آجرهای نقش برجسته و مشبک با نقشهای هندسی در شکلهای مربع و مستطیل بدست آمده است.
آجر تراش
در قدیم آجرتراشان در پای کار، قطعههای گوناگون پاره آجر را با تیشه آماده میکردند. این کار از دوران سلجوقی آغاز شده و در دوره صفویه به تکامل رسیده است. در گذشته، کار تراش آجر بر روی آجرهای چهارگوش صورت میگرفت؛ ولی از زمان استفاده از آجرهای مستطیل قزاقی، به طور عمده کار تراش بر روی آجرهای قزاقی انجام میگیرد و کمتر نمونهای از کاربرد آجرهای چهار گوش تراش، دیده شده است.
آجرهای تزئینی قالبی و تراش
این گونه آجرها که در اندازهها و شکلهای مختلف هندسی و غیر هندسی به کار رفتهاند، خاص دوران قاجار هستند. این آجرها در در نما و بخشهای مختلف چون پایه ستونها، سر ستونها، حاشیهها و … کاربرد داشتهاند. این آجرها هم به صورت نقش دار و هم به صورت بدون نقش تهیه شدهاند.
آجر آبساب
آجر آبساب آجری است که پس از تراش آن در آب میخیسانند و کناره آن را به وسیله ی ماسه ی بادی یا گرد آجر و … میسابیدند. این روش به نما جلوه میدهد ولی توان آجر را از بین میبرد. رونق این شیوه بیشتر مربوط به دوران صفویه به بعد است. نمونه ی این نوع آجرها در گنبد سلطانیه زنجان استفاده شده است.
کاربرد آجر در معماری داخلی
آجر یکی از مصالحی است که استفاده از آن، حسی طبیعی را در فضای داخلی ایجاد می کند. آجر به دلیل رنگ متنوع اش از قرمز تیره تا زرد کم رنگ، می تواند نماهای متفاوت با حس های متفاوت را در طراحی داخلی ایجاد کند.
کاربرد آجر با طیف رنگی قرمز، می تواند حس گرما بخشی را در فضای داخل تقویت کند و در مناطق همیشه سرد می تواند انتخاب مناسبی برای پوشش دیوار باشد.
برخلاف بسیاری از مصالح که نیاز به روکش خارجی یا یک لایه از اندود برای نمای نهایی خود دارند، آجر یکی از مصالحی است که می تواند دست نخورده و بدون هیچ پوشش نهایی، در فضای داخلی استفاده شود.
امروزه در طراحی و یا بازسازی فضاهای داخلی چهره ی آجرهای آسیب دیده یا رنگ می شود و یا همان طور دست نخورده باقی می ماند.
برای تاکید کردن بر یک دیوار و یا ایجاد یک نقطه ی کانونی می توان از پوشش آجر استفاده نمود.
آجرها گروهی از مصالح هستند که به صورت صنعتی تولید و جایگزین سنگ شده اند که از دیرباز مورد استفاده بوده است و قدیمیترین مصالح ساختهی دست بشر به شمار میآید.
آجرها براساس نوع مواد اولیه، روند تولید و محل مصرف به انواع متنوعی تقسیم می شوند. آجرهای رسی که اولین و فراوان ترین آنها هستند قدمت چندهزار ساله دارند.
با پیشرفت تکنولوژی و علم شیمی انواع بی شماری از آجرها با کیفیت های مختلف، ابعاد و شکل ظاهری متنوع راهی بازار شده اند.
ابعاد آجر به گونهای است که به راحتی در یکدیگر قفل و بست شده است. این ویژگیها باعث شده که این مصالح به منظور اجرای دهانههای وسیع به صورت قوس، طاق و گنبد، کارایی زیادی داشته باشد.
خواص آجر باعث شده که به عنوان مصالح پر کننده ی دیوار، سقف و ... پرمصرف ترین مصالح باشد. زیبایی آجر و الگوی حاصل از آجر چینی باعث شده است که به صورت نما در داخل و خارج بنا مورد استفاده قرار گیرد و هویت خاصی به ساختمان ببخشد.
انواع آجر
آجرهایی که امروزه اکثراً در ایران برای ساختمان مورد استفاده قرار میگیرند شامل آجر ماشینی، آجر ماشینی توپر، آجر ماشینی سوراخدار، آجر سفالی مجوف هستند. آجرها از نظر مقاومت و شکل ظاهری متفاوت بوده و بسته به مورد استفاده با ابعاد گوناگون تهیه میشود.
آجر بر اساس نوعی از طبقه بندی به چندین دسته تقسیم میشود:
1. آجر فشاری
2. آجر ماشینی
3. آجر سفالی
4. آجر لعابی
5. آجر نسوز
6. آجر ماسه آهکی
7. آجر جوش
8. آجر سیمانی
9. آجر سنتی قزاقی
آجر فشاری
این آجرها اغلب با دست قالب زده و در کوره های محلی پخته میشوند لذا ابعاد آنها با توجه به تجارب زیادی که در طی زمانهای طولانی به دست آمده در حد 5/5×10×22تثبیت شده است. در حال حاضر صنعت ساختمان در ایران به مقدار وسیعی از آجرهای فشاری استفاده مینمایند.
این نوع آجر معمولاً در سفت کاری و زیرکاری ساختمان به کار میرود و به روش دستی تهیه میشود (آجر گری). این نوع آجر برای تمامی کارهای ساختمانی مانند کرسی چینی، گرهچینی، طاق ضربی، دیوارهای حمال و تیغه چینی مناسب می باشد.
آجر ماشینی
آجر ماشینی یا آجر سوراخدار که بر روی سطح بزرگتر آن 8یا 10سوراخ به قطر 5/1تا 2 سانتیمتر وجود دارد جزئ آجرهای سنتی به شمار می رود. این آجرها در بازار ایران به آجرهای هشت یا ده سوراخه ماشینی معروف است . علت وجود این سوراخها این است که، در هنگام دیوارچینی ملات به طور عمودی نیز در آجر نفوذ کرده و باعث استحکام بیشتر دیوار شود.
جنس این نوع آجرها نسبت به آجرهای فشاری بسیار ترد و شکننده بوده و خاصیت مکندگی آن نسبت به آجر فشاری کمتر است. این آجرها به علت ترد بودن قابل تیشهداری نیستند و همچنین بهدلیل اینکه خاصیت مکندگی زیادی ندارند و نمیتوانند به خوبی به ملات بچسبند در طاق ضربی استفاده نمیشوند. ابعاد این نوع آجر 5/5×11×22 سانتیمتر است. اضلاع این نوع آجر گونیاتر بوده و دارای سطوح صافتری نسبت به آجرهای فشاری می باشند.
آجر سفالی
این دسه از آجرها بسته به شکل آنها در نقاط مختلف ساختمان استفاده میشوند.
به علت جذب کم آب در آجرهای سفالی، به منظور چسبندگی مناسب با ملات، انواع سوراخدار آنها را مورد استفاده قرار میدهند. از دیگر خواص آنها سبکی است که باعث بالا رفتن سرعت اجرا میشود. در عمل به آجرهای سفالی بلوک سفالی نیز گفته میشود. . بلوکهای سفالی خود به دو دسته دیواری و سقفی تقسیم میشوند.
آجر لعابی
آجر لعابی از دیرباز در معماری ایرانی رایج بوده است و جزئ آجرهای سنتی به شمار می رود. از مزایای لعاب افزایش مقاومت در برابر عوامل فرسایشی و هوازدگی است، بافت صاف و صیقلی آن مانع از نفوذ آب به درون آجر میشود و در نتیجه آجر در برابر عوامل شیمیایی پایدارتر میشود.
زمان لعاب کاری آجرها معمولاً در انتهای مرحلهی خشک کردن است. روش کار به این صورت است که پوششی از ترکیب مواد معدنی روی یک یا چند سطح آجر پاشیده میشود. لعاب حل و در یک دمای مشخص در آجر نفوذ میکند. پس از پختن، حاصل کار یک پوشش صیقلی است. انتخاب مواد اولیه در تولید آجر لعابدار اهمیت زیادی دارد. درصورتی که مواد اولیه به صورت مناسب انتخاب نشود و ضریب انبساط و انقباض آن با آجر متفاوت باشد، لعاب ساخته شده با آن به سرعت ترک بر میدارد.
طبق استاندارد ایران برای آجر سنتی میزان جذب آب حداکثر 20% و حداقل 8% مجاز می باشد.
از آجر سنتی لعابدار در نمای داخلی و خارجی مساجد، ساخت محراب، رستوران های سنتی و بازسازی ساختمان های قدیمی استفاده می گردد.
زیبا شدن، افزایش مقاومت و استحکام ساختمان از جمله مزایای استفاده از آن می باشد می باشد.
آجر لعابدار در شش رنگ فیروزه ای، لاجوردی، سبز مسجدی، زرد، قهوه ای و کرم تولید و در بازار عرضه می شود. رنگ فیروزه ای و لاجوردی نسبت به سایر رنگ ها بیشترین کاربرد را دارد.
آجر نسوز
مواد اولیه و روند تولید آجر نسوز برحسب محل مصرف، حرارت کوره، محیط شیمیایی، فشار، سایش و تغییرات درجه دما متغیر است و با حداقل مواد گداز آور تهیه میشود. در واقع از انواع خاکهای نسوز تهیه میشود.
این نوع آجر علاوه بر نمای بیرونی ساختمان˛ در فضاهای داخلی و مرطوب مانند حمام و آشپزخانه و حتی کف نیز قابل استفاده می باشد.
آجر ماسه آهکی
پایه مواد تشکیل دهندهی آنها از سیلیکات کلسیم است. این نوع آجر ساخته شده از ترکیب آهک و ماسه سیلیسی است و در شرایط فشار و بخار شکل میگیرند. این آجرها نباید در محیط های اسیدی یا نمکهای قوی قرار بگیرند. در هنگام خشک شدن منقبض میشوند و به علت جذب آب بیشتر نسبت به سایر آجرها در پی سازی و کرسی چینی توصیه نمیشود.
آجر جوش
آجر جوش را با خاکی که در گرمای بیش از هزار درجه خمیری نشود میپزند و آن را بیشتر در کوره نگه میدارند تا دانههای خاک کمی عرق کرده و به هم بچسبند و آجر یک تکه شود. برای آنکه آجر کم عرق کند، به آن گداز آور میزنند، که معمولاً اکسید آهن است. اکسید آهن همچنین رنگ آجر جوشی را سرخ تا سیاه میکند. رنگ بهی آجر جوش از کم بودن اکسید آهن و فراوانی آهک و بازها در آن است. این آجر باید سخت باشد، لاشه نشود، ترد نباشد، ترک نداشته باشد، در برابر ضربه پایداری کند و لب پر نشود، کم ساییده شود، زبر باشد، و جای ساییده شده آن نیز زبر بماند، سطح شکسته شده آن شیشهای نبوده، دانهدانه و پر باشد، در برابر یخبندان و مواد شیمیایی پایدار باشد. . آجر جوشی که به کار فرش کردن کف سواره رو و پیادهرو میرود، باید تاب ضربه پذیری بالایی داشته باشد. خیلی کم ساییده شود، زبر بوده و پس از سایش زبر بماند. آجر جوش برای پوشش دیواره تونلها و گنداب روها نیز به کار میرود.
آجر سیمانی
از سیمان شن و ماسه و در اشکال و اندازه های مخلف ساخته می شود.
آجر سنتی قزاقی
شیوه تولید آجر سنتی قزاقی به این صورت است که در مرحله ی اول خاک رس مرغوب را به صورت گل درآورده، گل به دست آمده را قالب زده و با دست آن را فشرده کرده پس از خشک شدن خشت در کوره با دمای بالا پخته می شود.
رنگ آجر قزاقی به مدت زمان و دمای کوره ی که آجر در آن پخته می شود بستگی دارد. آجر قزاقی در شش رنگ زرد، نارنجی، پوست پیازی، خاکی، قرمز و قرمز اخرایی تولید و در بازار عرضه می شود. آجر سنتی قزاقی به چند گروه مختلف تقسیم شده است.
انواع آجر سنتی قزاقی
براساس کاربرد و طرح آن به سه دسته زیر تقسیم شده است:
1. آجر پلاک قزاقی
2. آجر کف فرش قزاقی
3. آجر قزاقی رستیک
4. آجرهای طرح دار قزاقی
انواع آجر ها از نظر شکل
آجر توپر
در آن حجم سوراخ ها از 25 درصد حجم آجر (یا در حالت آجرهای پرسی، حجم فرورفتگی
از 20 درصد آجر ) تجاوز نمی کند. در این نوع آجر سوراخ ها کاملا یا از میان آجر عبور می کنند.
آجر سوراخ دار
آجری است که در آن حجم سوراخ هایی که از میان آجر می گذرد، از 25 درصد حجم آجر بیشتر باشد.
آجر توخالی
آجری است که در آن حجم سوراخ هایی که از میان آجر عبور می کنند از 25 درصد حجم آن بیشتر است و هیچگونه محدودیتی در ابعاد سوراخ ها وجود ندارد.
آجر متخلخل
در این آجر حجم منافذ (سوراخ های بسته شده در یک انتها) بیش از 20 درصد حجم آجر است.
نکته مورد توجه این است که آجرهای متخلخل معمولاً با روش های پرسی تولید میشوند و آجرهای سوراخ دار و توخالی با استفاده از روش دکسترودر (برون رونده) ساخته میشوند.
آجر با شکل مخصوص
آجری است که دارای شکل هندسی بغیر از مکعب مستطیل معمولی است.
انواع آجر ها از نظر نوع مصرف
آجر معمولی
آجرهایی هستند که برای کارهای عمومی ساختمان مناسب هستند و به روش دستی یا ماشینی تولید می شوند.
آجرنما
بطریق خاصی ساخته می شود تا هنگام مصرف بدون نیاز به اندودکاری یا روکش های دیگر خود، دارای ظاهر مناسبی باشد. این نوع آجر هم می تواند به روش دستی (قزاقی) یا ماشینی تولید شود.
آجر مهندسی مرغوب
این آجر دارای جسمی متراکم، پر قدرت و نیمه شیشه ای است و عمدتاً در سازه هایی با قدرت تحمل بار زیاد بکار برده می شود. این آجر منحصراً به روش ماشینی تولید می شود.
انواع آجرها از نظر کیفیت
آجر با کیفیت مناسب برای مصارف داخلی (توکار)
این آجر برای مصارف معمولی در داخل ساختمان بکار می رود.
آجر با کیفیت معمولی
این نوع آجرها دارای دوامی کمتر از آجرهای با کیفیت ویژه ولی معمولاً در نماهای خارجی ساختمان دوام کافی را خواهد داشت.
آجر با کیفیت ویژه
این نوع آجر در شرایط سخت و ویژه کاربرد دارد. مناطقی که از آب اشباع شده یا یخ زدگی ممکن است رخ دهد نظیر دیوارهای حائل، کانال های فاضلاب، فرش پیاده روها و...